Historia ziemi trockiej cechuje się różnorodnością narodowości przyjaźnie zamieszkujących okolice o wyjątkowym krajobrazie. Na zaproszenie wielkiego księcia litewskiego Witolda Wielkiego (na przełomie XIV i XV wieku) do Trok przybyli reprezentanci różnych kultur i wiary: Karaimi, Tatarzy i nie tylko. Każda z tych nacji budowała tutaj swoje domy modlitwy. Pojawienie tatarskiego meczetu, karaimskiej kienesy, prawosławnej cerkwi, jak również unickich i katolickich kościołów wzbogaciło miasto o swoje tradycje, zwyczaje i różne pożyteczne rzemiosła.
W 2015 roku w Centrum Rzemiosła Tradycyjnego Ziemi Trockiej, rozumiejąc znaczenie swojej wielonarodowej spuścizny kulturowe, działalność rozpoczęło Stowarzyszenie Rzemiosła i Kultury Ziemi Trockiej. Głównym celem centrum jest zachowanie spuścizny kulturowej różnych narodowości: tradycji świątecznych i zwyczajó oraz specyfiki lokalnej kuchni i rzemiosła. Działalność ma na celu zapewnienie ciągłości tradycji oraz zainteresowanie nimi mieszkańców Trok i gości. Podczas licznych świąt i festiwali w sezonie letnim różnorodni mistrzowie prezentują swoje rzemiosła: szydełkują, rzeźbią, wyprawiają skóry, tworzą wyroby skórzane, itp.
Warto zauważyć, że akcentowane są rzemiosła wszystkich kiedyś i obecnie mieszkających tu narodowości. Oznacza to, że można tutaj z bliska poznać litewskie, karaimskie, tatarskie i gruzińskie rzemiosła oraz tradycje.
Jednym ze sposobów na zapewnienie ciągłości tradycyjnego rzemiosła są edukacyjne programy zajęć praktycznych. Zajęcia trwają od godziny do kilku godzin, podczas których uczestnicy mogą nauczyć się lub rozwinąć różnorodne zdolności. Uczniowie mogą wybierać z wielu dostępnych możliwości: od pieczenia chleba i kibinów, przez przędzenie wełny, wytwarzanie mydła i tworzenie dekoracji ze słomy, po laboratorium herbaty i tkanie chust lub dywanów.
Centrum Rzemiosła Tradycyjnego Ziemi Trockiej oferuje również szerokie spektrum usług, jednoczy rzemieślników z regionu i udziela konsultacji w zakresie certyfikacji rzemieślników, jak również prezentuje ich prace podczas programów dydaktycznych, festiwali i kiermaszów. W tutejszym sklepiku z pamiątkami przez cały rok można nabyć różne wyroby rękodzieła.
Kto zna fachów sześć, ten z głodu nie przymiera
Centrum Rzemiosła Tradycyjnego Ziemi Trockiej oferuje ponad dziesięć różnych programów edukacyjnych, a majstrom-rzemieślnikom pomaga rozwijać zdolności praktyczne. Tutaj każdy zainteresowany może nauczyć się prząść wełnę, wyrabiać mydło, czy tkać chusty lub dywaniki. Ozdobami stworzonymi podczas zajęć sztuki dekoracyjnej, takimi jak zawieszane ozdoby ze słomy, aniołki wyrzeźbione z drewna, czy drewniane wyroby inkrustowane, można upiększyć mieszkanie. Podczas lekcji zaklinania kamienia uczestnicy zapoznają się natomiast ze znaczeniem symboli i spalw plemion bałtów, a historię szycia lalek, tradycje litewskich strojów ludowych oraz tajemnice świata snów przybliżają zajęcia „Lalki marzeń”.
Te programy dydaktyczne są płatne i mogą odbywać się w języku litewskim, rosyjskim, polskim lub angielskim. Zainteresowani udziałem w lekcjach powinni zarejestrować się telefonicznie lub na stronie internetowej. Każdy z uczestników kursów otrzymuje świadectwo początkującego rzemieślnika.
Skarby kuchni
Na liście rzemiosła tradycyjnego nie może zabraknąć lokalnej kuchni. Kto chce, może przez cały rok zapisać się na praktyczne lekcje gotowania i w ten sposób poznać meandry kuchni tatarskiej, karaimskiej, gruzińskiej lub regionu Dzukii.
Podczas specjalnie przygotowanych zajęć uczestnicy mają możliwość zagłębienia się w tajemnicę wypieku karaimskich kibinów lub przygotowania chamur dolma– domowej zupy z uszkami. Można dowiedzieć się również, czym jest potrawa tatarska o nazwie czak-czak, gruzińskie chaczapuri i chinkali. Z kuchnią regionu Dzukii można zapoznać się, piekąc w starodawnym piecu chlebek dzukijski, babkęgryczaną, domowe pierniczki i obwarzanki.
Osoby, które chcą przygotować potrawy na stół świąteczny według tradycyjnych przepisów, centrum zaprasza na specjalne zajęcia organizowane przed świętami kalendarzowymi. Zimą, przed świętami, można zapoznać się ze zwyczajami i potrawami wigilijnymi oraz nauczyć się wypieku wigilijnych śliżyków – ciasteczek z dodatkiem maku. Przygotowując się do świąt wielkanocnych, na lekcjach z malowania pisanek zainteresowane osoby poznają znaczenie kolorów i wzorów na jajkach, jak również zagłębiają się w inne ciekawostki. Gdy zbliża się najkrótsza noc w roku, czyli noc świętojańska, laboratorium herbaty czaruje wszystkich aromatami i wyjątkowymi, starymi przepisami przygotowywania tego napoju.
Szlaki poznawcze
Centrum Rzemiosła Tradycyjnego Ziemi Trockiej organizuje również różnorodne wędrówki poznawcze.
Podróżować szlakiem można pieszo, na rowerze lub łódką. Zimą osoby spragnione nowych wrażeń zaprasza się na spacer po zamarzniętym jeziorze Galwe, podczas którego można usłyszeć szereg podań i legend na temat jeziora.
Osobom zainteresowanym pszczelarstwem spodoba się spacer spokojną leśną ścieżką, która wiedzie do etnograficznego skansenu regionu Dzukii – do wsi Tiltų. Za przewodnika posłuży im doświadczony pszczelarz, który opowie o pszczelim życiu i poradzi, jak zaprzyjaźnić się z pszczołami.
Centrum rzemiosła oferuje też wycieczki rowerowe, dzięki którym można zwiedzić pałace hrabiowskiej rodziny Tyszkiewiczów. Drogi żwirowe, wzgórza i łąki prowadzą aż do trzech z nich – pałacu Tyszkiewiczów w Wace Trockiej, pałacu Tyszkiewiczów w Landwarowie oraz pałacu w Zatroczu.
Obozy letnie
Latem Centrum Rzemiosła Tradycyjnego Ziemi Trockiej oferuje dzieciom obozy, podczas których mogą one aktywnie i twórczo spędzić czas. Pod opieką doświadczonych i pełnych entuzjazmu opiekunów, dzieci zwiedzają okolice, biorą udział w zajęciach aktorskich, dyskutują wspólnie oraz grają w gry drużynowe i indywidualne.
W niewielkich grupach (do 16 osób) młodzież ma możliwość komunikowania się z innymi i wyrażania siebie. Podczas obozu wspiera się samodzielność i zdolność tworzenia, propaguje się wartości humanitarne i kształtuje świadomość obywatelska. Uczestnicy obozu zapoznają się ze starodawnym rzemiosłem, jego historią i znaczeniem. W programie są przewidziane zajęcia, mające na celu zdobycie i rozwój praktycznych zdolności, które przydają się w życiu codziennym. Dzieci mogą same spróbować stworzyć różnorakie rzeczy – od smakołyków po dzieła sztuki i przedmioty domowego użytku.
