W połowie drogi między Wilnem a Trokami leży Landwarów, który znany jest z unikalnej przyrody, wspaniałego dworu w stylu angielskiego zamczyska położonego na półwyspie sztucznego jeziora oraz rzadkiego przykładu masywnego i robiącego wrażenie kościoła Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Landwarowie, który wybudowano z czerwonej cegły w stylu neoromańskim.
Hrabia Tyszkiewicz, do którego należał dwór w Landwarowie, w połowie XIX wieku rozpoczął prace budowlane. Jako fundator kościoła, żywo interesował się sztuką i kulturą włoską, więc nie dziwi fakt, że za przykład architektoniczny i natchnienie obrano XV-wieczną Bazylikę Santa Maria delle Graziew Mediolanie oraz znany i tajemniczy fresk Leonarda Da Vinci pt. „Ostatnia wieczerza”.
Hrabia Tyszkiewicz wierzył, że „Ostatnia wieczerza” to klucz do filozofii genialnego artysty. Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny jest wyrazem szczególnego szacunku dla Leonarda Da Vinci.
Na uwagę zasługuje wystrój kościoła w Landwarowie. Na ścianach kościołach znajduje się prawdziwa rzadkość na Litwie – polichromie, freski i unikalne sgraffito. Co ciekawe, prace dekoracyjne odbywały się w przeddzień II wojny światowej, gdy materiały potrzebne do wykonania zdobień były traktowane jako strategiczne, o przeznaczeniu wyłącznie wojskowym. W archiwum stowarzyszenia malarzy widnieją zapisy, które mówią, że każda tubka farby była wydawana na zapisy!
Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Landwarowie należy do dziekanatu trockiego. Msze święte są sprawowane w języku litewskim i polskim. Poza tym, w każdy pierwszy poniedziałek miesiąca odprawiana jest posługa za zmarłych w języku łacińskim.
Budowa kościoła
Pod koniec XIX wieku hrabia Tyszkiewicz wraz z okolicznymi mieszkańcami prosił władze o zezwolenie na budowę świątyni, ponieważ do najbliższego kościoła było ponad 10 km. Niestety, wnioski o zezwolenie były odrzucane. Gdy w 1905 roku w końcu otrzymano pozwolenie, wierzący w ciągu rekordowego okresu, bo zaledwie 10 dni, zbudowali prowizoryczny, drewniany budynek, w którym tymczasowo mieścił się kościół.
Rozpoczęte prace budowlane były możliwe nie tylko dzięki wsparciu finansowemu rodziny Tyszkiewiczów, ale również innym sposobom na zdobycie pieniędzy. W Złotej Księdze Datków spisano darowizny otrzymane od niektórych instytucji oraz osób prywatnych. Dodatkowe środki zebrano sprzedając świece i pocztówki z wizerunkiem budowanego kościoła. Nawet Towarzystwo Katolickie w Ameryce zorganizowało specjalne loterie i imprezy w celu zbiórki pieniędzy.
Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Landwarowie zbudowany na ziemi podarowanej przez hrabinę Tyszkiewiczową został zaprojektowany w bardzo modnym wówczas w Europie stylu neoromańskim. W kościele można zauważyć typowe dla architektury w stylu neoromańskim cechy, takie jak masywność czy półokrągłe arki i okna.
Odpowiedź na pytanie, dlaczego świątynię w Landwarowie zdecydowano się budować właśnie na przykładzie bazyliki w Mediolanie, nie jest trudna. Hrabia Tyszkiewicz przez pewien czas, unikając nacisków władzy carskiej, mieszkał w Mediolanie, który wyjątkowo mu się spodobał i oczarował go przede wszystkim tą bazyliką i znajdującym się w niej słynnym freskiem Leonarda Da Vinci „Ostatnia wieczerza” z 1497 roku.Warto dodać, że hrabia Tyszkiewicz uważał tego włoskiego mistrza za swój osobisty i artystyczny wzór do naśladowania!
Na ziemi podarowanej hrabinie Tyszkiewiczowej wzniósł się murowany kościół z czerwonej cegły w stylu bazyliki, który konsekrowano w 1926 roku. Kościołowi nadano wezwanie Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny, a w trakcie uroczystości nad ołtarzem zamocowano rzeźbę Chrystusa Ukrzyżowanego z XVII wieku. Był to prezent od papieża Pijusa XI, z którym hrabia poznał się osobiście kilka lat wcześniej, gdy ówczesny nuncjusz warszawski i wizytator apostolski na kraje Europy wschodniej odwiedził Litwę w 1920 roku.
Wystrój świątyni
Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Landwarowie jest uważany za jeden z największych i najznamienitszych przykładów malarstwa monumentalnego na Litwie z początków XX wieku. Freski oraz sgraffito(z wł. Sgraffito – wyskrobany) o tematyce religijnej i symbolicznej zdobią prawie wszystkie ściany kościoła.
Sgraffito to specjalna technika malowania, która polega na pokryciu ściany tynkami w różnych barwach, a następnie namalowaniu rysunku na górnej warstwie, po czym wykonuje się zeskrobywanie, co odsłania ukryte pod spodem kolory. W taki sposób otrzymuje się obraz – wielowiekowe dzieło sztuki przypominające antyczne wazy lub mozaiki charakterystyczne dla Bizancjum i romanizmu.
Do wystroju wnętrza kościoła w Landwarowie nie przypadkowo wybrano technikę sgraffito. Po pierwsze, bardzo dobrze współgra z wyniosłą architekturą. Po drugie, Bazylika Matki Bożej Łaskawej w Mediolanie, która również słynie ze wspaniałego wystroju, była prototypem kościoła Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny. Warto dodać, że technikę sgraffito użyto na Litwie tylko dwa razy – drugim jej przykładem jest kościół w Przełajach pod Oranami.
