Troki przyciągają gości swoim wyjątkowym krajobrazem krainy jezior i średniowiecznym kompleksem zamkowym, który został przywrócony do życia w ubiegłym stuleciu. Zamek w Starych Trokach, zamek na półwyspie w Nowych Trokach i zamek na wyspie stanowią wizytówkę tego regionu, która odzwierciedla nie tylko spuściznę materialną (architektoniczną), ale także duchową, narodu litewskiego. W powstającym państwie Troki były bowiem jednym z najważniejszych centrów politycznych i wojskowych.
Zamek, zbudowany na przełomie XIV i XV wieku na jednej w wielu wysp na jeziorze Galwe, leży w bardzo strategicznym miejscu, otoczonym dookoła wodą. Co ciekawe, podczas budowy zamku, poziom wód w jeziorze był ponad 2 metry wyższy niż obecnie, a dzisiejsza jedna wyspa w przeszłości składała się z grupy trzech wysepek.
Prace budowlane rozpoczęto za panowania wielkiego księcia litewskiego Kiejstuta, a dokończył je jego syn Witold, który zmodyfikował oryginalny projekt, wzmacniając go i modernizując. W ten sposób powstał nowy gotycki zamek murowany, który łączył funkcje obronne i rezydencyjne. Witold Wielki w 1409 roku przeniósł tutaj stolicę kraju. To właśnie w tym miejscu przechowywano Metrykę Litewską oraz skarb państwa. Kamienny zamek, wykończony czerwoną cegłą, przez długie lata stanowił rezydencję książąt i centrum życia kulturalnego. Witold zmarł w nim 27 października 1430 roku.
Zamek na wyspie w Trokach składa się z prostych budowli bez zbędnych zdobień, które wyrażają najbardziej zaawansowane pomysły fortyfikacyjne XV wieku. Często nazywany skarbem architektury obronnej średniowiecza, był jedynym zamkiem wodnym we wschodniej Europie.
Na tym zamku na wyspie urzędowali wszyscy książęta Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dopiero Zygmunt August zerwał z tradycją i przeniósł się do zamku w Wilnie położonego u stóp Góry Giedymina.
W 1951 roku rozpoczęto archeologiczne prace badawcze na szeroką skalę, a w 1962 roku w odnowionym zamku urządzono Muzeum Historyczne w Trokach. Oprócz stałych wystaw, na dziedzińcu i na korytarzach zamku odbywają się zawsze jakieś wystawy, konferencje, festiwale muzyczne i spektakle. Już do tradycji należą takie imprezy, jak „Dni rzemiosła starodawnego” czy wieczory historyczne Uniwersytetu Witolda Wielkiego. Ponadto, dzieci oraz dorośli mogą skorzystać tu z różnych programów edukacyjnych. Jak za starych, dobrych czasów, na zamek na wyspie przybywają dystyngowani goście z zagranicy: królowie, prezydenci, ministrowie i ambasadorzy.
Muzeum w zamku na wyspie
Od 1962 roku w głównym korpusie zamku działa wystawa Muzeum Historycznego w Trokach, dzięki której zwiedzający mogą pospacerować po zamku i obejrzeć jego surowy wystrój wnętrz oraz mnóstwo ciekawych eksponatów. Goście mają również możliwość zapoznania się z wyjątkową historią miasta, jego zamku i tej ziemi. Dodatkowe 16 sal wystawowych otwarto w innej części zamku zwanej kazamatami – jest to rodzaj fortyfikacji chroniącej przed ogniem artyleryjskim. W salach po kazamatach można obejrzeć wiele kolekcji sztuki użytkowej: fajki, zegary, meble, porcelanę i wyroby ze szkła oraz kości. Wśród nich znajduje się dużo monet, medali, pradawnych map, trofeów myśliwskich i wiele innych ciekawostek z czasów średniowiecza. Obecnie w magazynach muzealnych zgromadzono prawie 400 tysięcy eksponatów!
Warto dodać, że w kaplicy Dominikanów, znajdującej się na terenie zamku na półwyspie w Trokach, w 2005 roku otwarto dla zwiedzających wystawę sztuki sakralnej.
Jezioro Galwe, które otacza zamek na wyspie, obejmuje ponad 20 wysp! Uczestnicy zajęć edukacyjnych dowiadują się ciekawych faktów o jeziorze, jego wyspach i legendach związanych z jeziorem.
Święto Witolda Wielkiego
Wielki książę litewski Witold to, bez wątpienia, jeden z najbardziej znanych i zasłużonych ikon państwa. Jego chlubne zwycięstwo w bitwie pod Grunwaldem, rozszerzenie terytorium Wielkiego Księstwa od Bałtyku do Morza Czarnego i inne ważne osiągnięcia wpisały go w poczet najwybitniejszych postaci w historii państwa litewskiego.
Co roku 27 października – w rocznicę śmierci Witolda – na zamku organizowane są wieczory historyczne ku czci księcia. W dużym holu wspomina się przywódcę, który dożył sędziwego wieku i dążył do korony, a także jego otoczenie, ówczesną kulturę i inne tematy. Aby goście spędzili czas w miłej atmosferze, odbywa się koncert na żywo.
